Avrupa Yeşil Mutabakatı’na uyumda Eskişehir Sanayi Odası öncü rol üstleniyor

Ezgi Elif Şahin

Avrupa Birliği’nin 2050 yılına kadar dünyanın ilk iklim nötr kıtası olma hedefiyle hayata geçirdiği Avrupa Yeşil Mutabakatı, yalnızca Avrupa ülkelerini değil, küresel ticaretin tüm aktörlerini de kapsamlı bir dönüşüme çağırıyor. Mutabakat; çimento, demir-çelik, alüminyum, gübre, hidrojen ve elektrik gibi birçok sektörde köklü değişiklikler öngörüyor. Sera gazı emisyonlarını 2030 yılına kadar 1990 seviyelerine göre en az %55 azaltmayı ve 2050’ye kadar net sıfır emisyona ulaşmayı hedefleyen Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması (SKDM), Türkiye’yi de doğrudan etkiliyor.

Türkiye’de yeşil dönüşüm yatırımları için bazı destek mekanizmaları bulunsa da bu sistemler, ölçek, etki ve erişilebilirlik açısından yetersiz kalıyor. Özellikle karbon ayak izinin azaltılması, enerji verimliliği, atık geri kazanımı, yenilenebilir enerji ve yeşil inovasyon yatırımları gibi alanlarda daha kapsamlı, sektöre özgü ve sürdürülebilir finansman modellerine ihtiyaç duyuluyor.

Sera gazı emisyonlarının üçte biri sanayi kaynaklı

Eskişehir Sanayi Odası bünyesindeki Sürdürülebilir Yeşil Sanayi Birimi’nde (SYS) görev yapan Dr. Çağdaş Saz, yaptığımız röportajda Türkiye’nin sanayi odaklı yeşil dönüşüm sürecini değerlendirdi. Türkiye’nin, 2015 yılında benimsediği Birleşmiş Milletler Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları (SKA) doğrultusunda sanayi alanında önemli adımlar attığını vurgulayan Saz, sanayi sektörünün bu dönüşümün merkezinde yer aldığını belirtti.

Toplam sera gazı emisyonlarının yaklaşık üçte birinin sanayiden kaynaklandığını ifade eden Saz, SKA’ların özellikle “İklim eylemi”, “Sorumlu üretim ve tüketim” ile “Sanayi, yenilikçilik ve altyapı” başlıklarının, sanayi kuruluşlarının katılımı olmadan hayata geçirilemeyeceğini söyledi.

SKDM kapsamında ilk etapta etkilenecek sektörlerin çimento, demir-çelik, alüminyum, gübre, hidrojen ve elektrik gibi karbon yoğun sektörler olduğunu belirten Saz, emisyonların doğru şekilde hesaplanması, raporlanması ve azaltılmasının hem planın başarısı hem de AB ile ticaretin sürdürülebilirliği açısından zorunlu olduğuna dikkat çekti.

Dönüşümün en kırılgan kesimi: KOBİ’ler

Yeşil dönüşüm, yalnızca çevresel değil, aynı zamanda toplumsal bir değişimi de beraberinde getiriyor. Bu süreçte en çok etkilenen kesimlerin başında Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmeler (KOBİ’ler) geliyor.

Türkiye’deki işletmelerin yaklaşık %99’unu KOBİ’ler oluşturuyor. Üretim ve istihdamda kritik bir rol üstlenen bu işletmeler, aynı zamanda tedarik zincirlerinin merkezinde yer alıyor. Eskişehir gibi sanayisi gelişmiş şehirlerde KOBİ’ler, otomotiv, makine imalatı, kimya ve beyaz eşya gibi sektörlerde büyük sanayi kuruluşlarına doğrudan tedarik sağlıyor.

Bu nedenle büyük firmalarla çalışan KOBİ’lerin, Avrupa Birliği’nin çevre standartlarına ve düzenlemelerine uyum sağlaması gerekiyor. Özellikle AB ile ticaret yapan veya AB standartlarına uygun üretim gerçekleştiren KOBİ’ler, SKDM gibi uygulamalardan doğrudan etkileniyor. Büyük firmaların ihracat süreçlerinde çevresel kriterlere göre tedarikçi seçme zorunluluğu, KOBİ’lerin bu dönüşüme hızla adapte olmasını gerekli kılıyor.

KOBİ’ler ESO’dan destek alabiliyor

Eskişehir Sanayi Odası bünyesinde faaliyet gösteren SYS Birimi, KOBİ’lere çok yönlü teknik destek sağlıyor. Firmalar; karbon ayak izi hesaplaması, emisyon azaltım stratejisi geliştirme, SKDM’ye uyumlu ürün belgeleri hazırlama, sürdürülebilirlik raporlaması ve proje bazlı iyileştirme planları gibi birçok alanda profesyonel destek alabiliyor.

Teknik danışmanlık süreci; analiz, hesaplama, uygulama ve raporlama adımlarından oluşuyor. Bu süreç, Prof. Dr. Cengiz Türe ve Dr. Çağdaş Saz tarafından yürütülüyor. Ayrıca ESO Meclis Üyesi, Benli Geri Dönüşüm Yönetim Kurulu Başkanı ve ESO Genel Sekreter Yardımcısı İsmail Öztürk de sanayide sürdürülebilirliğin sağlanmasına katkı sunuyor.

Birim, her KOBİ için özel olarak faaliyet verilerine dayalı karbon envanteri oluşturuyor. Bu verilere uygun karbon azaltım senaryoları geliştiriliyor ve süreç firmayla birlikte yönetiliyor.

Özellikle ISO 14064-1:2018 standardına uygun kurumsal karbon ayak izi hesaplamaları, ihracata yönelik ürün bazlı gömülü karbon analizleri ve bu hesaplamalara dayalı SKDM teknik dosyaları ESO SYS tarafından hazırlanıyor.

2025 yılında 26 KOBİ destek aldı

ESO yalnızca yerelde değil, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, Ticaret Bakanlığı ve Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı gibi merkezi kamu kurumlarıyla da koordineli çalışıyor. Böylece sanayicilerin görüşleri doğrudan politika yapım süreçlerine aktarılabiliyor.

Bugüne kadar, TÜBİTAK 1831 Yeşil İnovasyon Teknoloji Mentorluk Programı kapsamında 23 proje başarıyla tamamlandı ve toplamda 4 milyon 750 bin TL hibe desteği sağlandı. Ayrıca 2025 itibarıyla üç farklı KOBİ, AB destekli SeeBridge Programı aracılığıyla toplam 22 bin Euro destek aldı.

Yeşil dönüşümde ESO sanayiyi destekliyor

Yeşil dönüşümün temel amacı, sanayi kuruluşlarının yalnızca yasal zorunluluklara uyum sağlaması değil; aynı zamanda rekabet avantajı elde etmesi, yeni pazarlara erişmesi ve kurumsal sürdürülebilirliğini güçlendirmesidir.

Eskişehir gibi sanayi yoğunluklu şehirlerde yürütülen bu tür bölgesel girişimler, Türkiye’nin Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları’na ulaşmasında itici bir güç olarak değerlendiriliyor.